Skógafoss er af mörgum talinn einn af fegurstu fossum landsins og þótt víðar væri leitað. Hann fellur af fornum sjávarhömrum vestan Skóga, úr Skógá sem á upptök sín annars vegar undan Eyjafjallajökli fyrir neðan Fimmvörðuháls og hins vegar vestasta hluta Mýrdalsjökuls. Báðar þessar kvíslar eru bergvatnsár en í miklum leysingum taka þær á sig mynd móbrúnna jökulvatna. Milli þessara kvísla heitir Landnorðurstungur, fremur hrjóstrugar beitilendur. Við Kambfjöll sameinast þessar kvíslar og úr verður ein á Skógá. Í ána renna einnig lindir og litlir lækir.

Áin rennur svo eftir Skógárgili meðfram Hornfelli og síðan út úr gilinu skammt fyrir neðan Hornfell og endar svo á að steypast fram af heiðarbrúninni vestan Fosstorfu í þeim fræga fossi Skógafossi. Þess má geta að telja má á þriðja tug fossa í Skógárgili, marga ægifagra og heillandi, suma litla og margbrotna, aðra háa og tignarlega.

Þar sem Skógá kemur fram á heiðarbrúnina rennur áin á hörðu berglagi og dreifist vatnið mjög jafnt um farveginn sem skapar einstaklega formfagran foss þar sem það fellur niður á jafnsléttu 62 metra. Fossinn er um 15 metra breiður en vestan megin við miðju fossins myndast smá rauf í fossinn sem brýtur hann svolítið upp. Þegar mikið er í ánni þá hverfur þessi rauf og fossinn verður samfelldur. Skógafoss og áin fyrir ofan og neðan eru friðlýst sem náttúruvætti.

Þjóðsagan segir að Þrasi landnámsmaður hér á Skógum hafi falið gull sitt í kistu undir fossinum, þar sem illfært væri að henni. Lengi vel mátti sjá í annan gafl kistunnar undir fossinum og einhverju sinni fóru þrír menn frá Skógum og vildu freista þess að ná kistunni. Við illan leik komust þeir það nálægt kistunni að þeir komu krók í járnhring þann er var á hlið kistunnar. Var nú tekið á, en kistan var það þung að járnhringurinn losnaði af kistunni og lauk þar með þeirri ferð. Járnhringurinn var síðan settur á kirkjuhurðina í Skógum og er nú geymdur á Skógasafni.