Vonarskarð er dalur eða háslétta milli Tungnafellsjökuls og Vatnajökuls. Það liggur lægst í um 940 m hæð yfir sjó, en fjöllin sem afmarka skarðið af til vesturs og austurs teygja sig upp undir 400 m yfir sléttuna. Handan þeirra rísa svo jöklarnir enn hærra, í vestri Tungnafellsjökull (1530 m h.y.s) og til austurs hvelfist Bárðarbunga (2000 m h.y.s), næst hæsta fjall landsins. Þar sem skarðið er þrengst eru ekki nema 12-13 km á milli jökla. Landslagsumgjörð Vonarskarðs er í senn stórbrotin og óvenjuleg. Dalbotninn er eilítið bungumyndaður, hæstur í miðjunni en hallar til norðurs og suðurs. Úr hlíðum fjallanna umhverfis skarðið blasa við meginvatnaskil á hálendi Íslands og upptök tveggja stórfljóta þar sem annað rennur til sjávar á Norðurlandi en hitt á Suðurlandi. Slík vatnaskil er hvergi hægt að sjá annars staðar á Íslandi og líklega óvíða annars staðar með sambærilegum hætti.

Sunnarlega í Vonarskarði rís stakt keilulaga fjall, Deilir. Syðst í skarðinu mynda svo tvö fjöll óvenjulega mynd. Skrauti er litauðugt líparítfjall í ljósum litum, hvítum, gráum, gulum, bleikum og appelsínugulum en upp að honum hallar sér hið blakka Kolufell. Á milli þeirra er Tvílitaskarð. Blettir með samfelldum gróðri eru við jarðhitann, en að auki er á sléttunni vestan Deilis nokkuð víðáttumikið svæði með samfelldum gróðri og kallast það Snapadalur. Yfirborðsummerki jarðhita í Vonarskarði eru fjölbreytt og í hverunum vaxa örverur sem hvergi hafa fundist annars staðar.

Vonarskarð er askja sem tengist samnefndri megineldstöð.  Megineldstöðin er talin hafa verið lítillega virk á nútíma (Snorri Baldursson, 2006). Tungnafellsjökull vestan Vonarskarðs er talin vera önnur askja sömu megineldstöðvar.

Þótt háhitasvæðið í Vonarskarði sé ekki mjög stórt (ca. 10 km2 að flatarmáli) þykir það afar fjölbreytt og þar er hægt að sjá allar helstu gerðir yfirborðsfyrirbrigða sem fylgja háhitasvæðum. Háhitasvæðið þykir sérstætt sem kolsýruhverasvæði og móbergs- og líparítsvæði og enn fremur allsérstætt fyrir jarðhitasvæði á hálendinu þar sem volgar lindir og lækir renna frá því á mörgum stöðum

Bárðargata er kennd við landnámsmanninn Bárð sem sigldi norður fyrir landið upp Skjálfandafljót og nam land í Bárðardal og bjó að Lundarbrekkum. Bárður fann að sunnanáttin var hlýrri en norðanáttin og vildi flytja suður.  Leiðin sem hann fór er kölluð Bárðargata og liggur frá Bárðardal, suður öræfin, sennilega með Skjálfandafljóti austanverðu, gegnum Vonarskarð og niður í Fljótshverfi, um 250 km leið, í allt að 1000 m hæð. Ferðina fór Bárður á útmánuðum þegar jökulárnar voru lagðar ís á árunum í kringum 874-930. Veðurfar hefur verið ólíkt því sem nú er, jöklar voru miklu minni en núna og jökulárnar sennilega mun auðveldari yfirferðar. Ferðin var farin með fjölskyldu og bústofn og hefur verið mikið þrekvirki.